ใช้ดินเป็นแบบหล่อคอนกรีต ทำได้จริงไหม? หรือเป็นแค่ทางลัดของช่างหน้างาน

เวลาไปดูไซต์ก่อสร้าง หลายคนคงเคยเห็นภาพแบบนี้ขุดหลุมเสร็จ วางเหล็กเสริม แล้วเทคอนกรีตลงหลุมดินเลยไม่มีแบบไม้ ไม่มีแบบเหล็ก ไม่มีอะไรหุ้มด้านข้าง

คำถามคือ…“แบบนี้มันถูกต้องไหม? ใช้ดินเป็นแบบหล่อคอนกรีตได้จริงหรือเปล่า?”

บทความนี้จะเล่าแบบภาษาคนธรรมดา แต่มีเนื้อหาวิศวกรรมพอให้คุยกับช่างและวิศวกรรู้เรื่องครับ

แบบหล่อคอนกรีตคืออะไร? (สำหรับคนที่ไม่ใช่สายก่อสร้าง)

ก่อนจะไปถึงเรื่อง “ดินเป็นแบบ” ขอปูพื้นสั้น ๆ

แบบหล่อคอนกรีต (Formwork) คือ แม่พิมพ์ที่เอาไว้ “รองรับ” คอนกรีตสดให้ได้

• รูปร่าง ตามแบบ (เช่น ฐานรากสี่เหลี่ยม คาน ผนัง เสา)

• ขนาด กว้าง ยาว หนา ตามที่วิศวกรออกแบบ

• ระยะหุ้มคอนกรีต (Concrete cover) ให้เหล็กเสริมอยู่ห่างจากผิวด้านนอกพอจะป้องกันสนิม

ปกติที่เราเห็นกันบ่อย ๆ จะเป็น

• แบบไม้

• แบบเหล็ก

• แบบอลูมิเนียม

• หรือแบบผสม (โครงเหล็ก + แผ่นไม้อัด)

แล้ว “ดิน” มาเกี่ยวอะไรกับเรื่องนี้?

ใช้ดินเป็นแบบหล่อคอนกรีต คืออะไร?

ในภาษางานโครงสร้าง จะมีคำว่า“เทคอนกรีตลงดินโดยตรง (cast against earth)”หรือที่ช่างหน้างานเข้าใจกันว่า“ใช้ดินเป็นแบบหล่อด้านข้าง”

หน้าตาการทำงานคร่าว ๆ คือ

1. ขุดหลุม หรือขุดร่อง ให้มีขนาดใกล้เคียงกับฐานราก/คานที่ออกแบบ

2. ปรับพื้นหลุม บางแห่งอาจเทลีนคอนกรีตบาง ๆ ก่อน

3. วางเหล็กเสริมตามแบบ

4. เทคอนกรีตลงไป โดยให้ “ผนังดินรอบ ๆ หลุม” ทำหน้าที่เป็นแบบหล่อด้านข้าง

สรุปสั้น ๆ

ใช่ครับ “ใช้ดินเป็นแบบหล่อคอนกรีต” มีอยู่จริง และใช้ในงานก่อสร้างจริงแต่…ไม่ใช่ว่า “ทุกงาน” จะทำแบบนี้ได้